Ravijnjaar
De financiële positie van de gemeente IJsselstein staat onder druk. De belangrijkste oorzaak hiervan is de geplande korting door de rijksoverheid op het gemeentefonds vanaf 2026. Daarnaast zal de verwachte herverdeling van het gemeentefonds negatieve gevolgen hebben voor onze gemeente. Ook heeft de gemeente te maken met kostenstijgingen die het gevolg zijn van marktomstandigheden.
Dit zorgt ervoor dat wij als organisatie vanaf 2026 geen sluitende begroting meer kunnen opstellen zonder omvangrijke maatregelen te nemen. 2026 wordt daarom ook wel het ‘ravijnjaar’ genoemd. Wij hopen dat het rijk met structurele oplossingen hiervoor komt en via de Vereniging Nederlandse Gemeenten roepen wij het rijk hiertoe op.
Sturingsmogelijkheden
In de tussentijd moeten wij ons zo goed mogelijk op het ravijnjaar voorbereiden. Onze financiële uitgangspositie is goed, maar de opgave is groot. Het college heeft de ambtelijke organisatie de opdracht gegeven om voorbereidingen te treffen en sturingsmogelijkheden in kaart te brengen om het ravijn te dichten. Bij sturingsmogelijkheden kan het gaan om het verlagen van uitgaven of het verhogen van inkomsten. Zowel in voorzieningen als in onze eigen organisatie. In de eerste helft van 2024 heeft de ambtelijke organisatie een inventarisatie (pdf, 870 kB) uitgevoerd van de sturingsmogelijkheden op al onze activiteiten. Op basis hiervan heeft het college enkele scenario’s (pdf, 448 kB) opgesteld. De sturingsmogelijkheden zijn in een rapport (pdf, 1,1 MB) opgenomen.
Objectief
Deze inventarisatie is objectief uitgevoerd. Dat wil zeggen, los van enige politieke richting of voorkeuren. Dit betekent dat sturingsmogelijkheden feitelijk worden weergegeven en dat alle sturingsmogelijkheden die zijn gevonden ook in dit rapport zijn opgenomen. Ook wanneer dit als zeer onwenselijk gezien kan worden, botst met bestaand beleid of andere negatieve gevolgen kan hebben.
We besteden bij sturingsmogelijkheden aandacht aan (maatschappelijke) gevolgen en risico’s omdat het van belang is dit mee te wegen bij politieke besluitvorming. Ook dit is een feitelijke weergave. We doen hierbij geen uitspraak of de mogelijke maatregelen wenselijk of verstandig zijn. Het rapport bevat dus geen adviezen. Het rapport heeft als doel om de politieke besluitvorming over mogelijke maatregelen te faciliteren.
Besluitvorming
Het college heeft een voorstel met een pakket maatregelen (pdf, 247 kB) aan de raad voorgelegd dat leidt tot een sluitende begroting. De verwachting is dat de raad hierover begin 2025 zal besluiten.
Persbericht
Op 18 november 2024 brachten wij hierover onderstaand persbericht uit.
IJsselstein vangt financiële klap op
IJsselstein moet bezuinigen want vanaf 2026 krijgt de gemeente minder geld van het Rijk. We moeten kiezen. Waar gaan we minder geld aan uitgeven en hoe krijgen we meer inkomsten? Het college van burgemeester en wethouders heeft daarvoor een plan gemaakt. Daarmee verwacht het college de financiële klap op te kunnen vangen en heeft het de begroting op orde. De gemeenteraad besluit er volgend jaar over.
Het college wil tussen 2026 en 2029 bijna 5 miljoen euro per jaar bezuinigen. Ook in de begroting van 2025 is er al rekening mee gehouden dat de gemeente minder geld ontvangt. Bijna alle gemeenten in Nederland hebben dezelfde problemen.
Moeilijke keuzes
De gemeente moet dus moeilijke keuzes maken. Maar we willen wel dat IJsselstein een fijne stad is om te leven en werken. Het college heeft de mogelijkheden op een rijtje gezet. Het keek eerst naar waar de ambtenaren zelf op kunnen bezuinigen. Daarna keek het college naar andere mogelijkheden in de stad om minder geld uit te geven. Of meer geld te ontvangen. Het college heeft ook met elkaar afgesproken waarop zij niet willen bezuinigen. Duidelijk is ook dat er geen ruimte meer is om toekomstige financiële tegenvallers op te vangen; de gemeente moet alles binnen de afgesproken budgetten doen.
Maatregelen
In zijn voorstel aan de raad kijkt het college kritisch naar onder andere: de inhuur van zzp’ers, delen van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en het beter in rekening brengen van de kosten van het bouwen van huizen. Ook stelt het college voor om in te grijpen bij parkeren, leges, de organisatie van de jeugdhulp en het aantal wethouders in de toekomst.
Kwetsbare inwoners ontzien
Met de voorgestelde maatregelen ontziet het college de meest kwetsbare inwoners zoveel mogelijk en blijven maatschappelijke voorzieningen in stand. Er zal niet of zeer beperkt bezuinigd worden op: cultuurvoorzieningen, mantelzorgwaardering, bestrijding van eenzaamheid, het minimabeleid, sport, woningbouw, het onderhoud van de openbare ruimte, afvalinzameling, rioolbeheer en veiligheid. Ook blijft de gemeente de wettelijke taken uitvoeren.
Raad beslist
Burgemeester en wethouders hebben hun plan als een voorstel aan de gemeenteraad voorgelegd. Die moet erover besluiten. Dat gebeurt naar verwachting begin volgend jaar. In de periode vanaf 2026 zal het college de voorgestelde bezuinigingen en andere maatregelen stap voor stap doorvoeren. Het is onzeker of het Rijk de gemeente gaat helpen, bijvoorbeeld door minder te korten. Op dit moment gaat het college hier niet van uit.
Wat kost onze gemeente?
Het kost elk jaar ongeveer 100 miljoen euro om onze stad te onderhouden, maatschappelijke voorzieningen in stand te houden en mensen die dat nodig hebben financieel te ondersteunen. De meeste inkomsten krijgt IJsselstein van het Rijk, ongeveer 73 miljoen euro. De rest van de inkomsten ontvangt de gemeente van inwoners en bedrijven, bijvoorbeeld omdat zij betalen voor het ophalen en verwerken van afval, het onderhoud van het riool, eigenaar zijn van een huis (ozb) of omdat zij gebruikmaken van diensten van de gemeente, bijvoorbeeld een omgevingsvergunning of paspoort. Dat gaat in totaal om ongeveer 27 miljoen euro.