Ontmoet Didi Muhiya

“Mijn droom: Montmartre aan de Overtoom”

Didi Muhiya werkt al meer dan twintig jaar als jongerenwerker bij Pulse in IJsselstein. Na zijn komst als vluchteling uit Afrika in 1995, wilde hij vooral iets betekenen voor mensen. Zijn creativiteit en sportiviteit vormen de basis van zijn werk, waarin talentontwikkeling centraal staat. Dankzij zijn opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming zet hij creativiteit in om jongeren te helpen.

“Talentontwikkeling en jeugdparticipatie zijn de rode draad in mijn werk: ik wil kinderen en jongeren stimuleren hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen, op allerlei manieren. Dat vind ik het allerbelangrijkst.”

Creativiteit als middel

“Kunst en cultuur hebben voor mij een diepe, persoonlijke betekenis. Toen ik als vluchteling uit Rwanda naar Nederland kwam, worstelde ik met veel emoties en angsten. Ik kon niet slapen, voelde me bekeken, zat veel alleen. Toen ben ik weer gaan tekenen, iets wat ik als kind in Afrika al goed kon. Mijn docenten gebruikten mijn tekeningen zelfs als voorbeeld voor de klas. In Nederland werd tekenen mijn manier om te verwerken wat ik had meegemaakt.

Later ging ik schilderen, met huisverf, gewoon autodidact. Stap voor stap ontwikkelde ik mijn eigen techniek. Inmiddels gebruik ik kunst ook in mijn werk met jongeren. Sommige kinderen zitten vast, kunnen moeilijk praten. Dan gaan we samen schilderen, en opeens ontstaat er ruimte voor een open gesprek. Als een kind dan trots zijn schilderij mee naar huis neemt en zegt: ‘Ik vergeet dit nooit meer’, dan weet ik: dit is waardevol. Dat is waarom ik het doe.”

Kunst is vrijheid

“Mijn liefde voor kunst is al jong ontstaan, maar kreeg echt vorm toen ik in Nederland kwam. Zoals ik eerder vertelde, begon ik weer te tekenen om mijn ervaringen te verwerken. Ik merkte dat ik een perfectionist ben: realistische portretten lukten me niet zoals ik wilde. Wat ik tekende, leek niet echt op de persoon in mijn hoofd. Dat frustreerde me.

Maar juist daardoor ontdekte ik de kracht van abstracte kunst. Daarin kon ik mijn gevoel kwijt zonder dat het klopte tot in detail. Ik bezocht musea als het Van Gogh Museum en het Rembrandthuis, bewonderde hun werk, maar wist: dat is niet mijn stijl. Mijn grootste inspiratie werd Bob Ross. Als ik naar hem keek, raakte ik helemaal rustig. Zijn manier van schilderen liet me zien dat kunst ook vrijheid is. Dat je vanuit jezelf iets moois kunt maken, zonder perfectie. Dat inzicht heeft me echt gevormd.”

Diversiteit is rijkdom

“In mijn werk laat ik me vooral inspireren door de wereld om me heen. Door mensen, verschillen en thema’s die spelen in onze multiculturele samenleving. Ieder jaar kies ik een thema dat richting geeft aan mijn kunst. Ik zie diversiteit niet als een probleem, maar als een rijkdom. Kunst is voor mij een krachtig middel om mensen te verbinden, te troosten en te inspireren.

Ik geloof dat ik een gave heb gekregen, en die gebruik ik bewust. Soms maak ik een schilderij speciaal voor iemand die door een moeilijke tijd gaat. Dan voelt het als een soort briefkaart zonder woorden, maar precies met de juiste boodschap. Dat iemand zegt: ‘Dit is wat ik nodig had’, raakt me. Dat is de kracht van kunst: zoveel zeggen zonder te spreken. Bekendheid interesseert me minder. Wat telt, is wat mijn werk betekent voor mensen, hier en nu.”

Kunst is voor iedereen

“IJsselstein heeft zeker invloed op mijn creativiteit. Het is een mooie, diverse stad met veel potentie, ook op het gebied van kunst en cultuur. Ik werk hier als jongerenwerker, en dat loopt vaak door in mijn kunst. Voor mij draait het niet om mijn eigen werk laten zien, maar om kinderen en jongeren te inspireren en hun creativiteit te stimuleren. Ik zie kunst als investering in de toekomst.

Veel jongeren zitten vast aan hun telefoon en missen de weg naar bijvoorbeeld een museum. Daar wil ik iets in veranderen. IJsselstein biedt mogelijkheden, maar kunst blijft vaak in een klein hoekje. Tentoonstellingen trekken niet altijd veel bezoekers. Dat is jammer, want er is zoveel talent. Met betere samenwerking, bijvoorbeeld met scholen of het museum, kunnen we jongeren echt bereiken. Als ze eenmaal meedoen, zie ik hun plezier en talent. Dat is waar het mij om gaat: kunst toegankelijk maken voor iedereen.”

Het  begint op straat

“Een project waar ik echt trots op ben, is een cultuurinitiatief dat ik jaren geleden opzette met jongeren van de straat. Ze hingen daar maar wat rond, zonder doel. Ik sprak ze aan en stelde voor om samen iets met kunst of muziek te doen. Vanuit het wijkbudget regelden we apparatuur en ruimte. Maar ik vroeg ook iets terug: een optreden als tegenprestatie. Dat werd een succes: ze traden op bij de opening van de bibliotheek en Rabobank.

Zo ontstond een talentenshow met zang- en danslessen, die uitgroeide tot een groot evenement in het Fulcotheater. Sommige jongeren gingen daarna zelfs naar de Herman Brood Academie. Dat begon allemaal op straat, en dat raakt me nog steeds. Tegenwoordig zie ik minder initiatief, jongeren zitten vast aan hun telefoon. Maar mijn missie blijft: hun creativiteit aanwakkeren en ze een podium geven – want talent moet gezien en gehoord worden.”

Doe iets met passie

“Ik maak anderen enthousiast voor cultuur door ze te laten zien wat ze zelf kunnen. Vaak beseffen jongeren niet hoe creatief ze zijn, tot ik hun werk benoem en laat zien. Ik heb een boekje waarin jongeren vrij mogen tekenen of iets schrijven – het wordt als een creatief dagboek voor iedereen. Zo groeien ideeën. Vroeger had ik een pand met ruimtes voor muziek, sport, dans en kunst. Jongeren kwamen met ideeën, en ik hielp ze die uit te voeren.

Nu probeer ik dat nog steeds: op scholen laat ik jongeren hun ideeën pitchen en samen kiezen we welke activiteiten we echt gaan doen. Zo geef ik ze verantwoordelijkheid en motivatie. Ook organiseerde ik kookworkshops, waarbij we zelfs restaurants bezochten om van chefs te leren. Mijn boodschap is altijd: doe iets met passie. Zo wakker ik hun creativiteit aan, zelfs in een tijd waarin telefoons alles lijken over te nemen.”

Trots en verantwoordelijkheid

“Een van mijn grootste uitdagingen is jongeren stimuleren om echt mee te doen. Niet alleen vragen wat de gemeente voor hen kan doen, maar zelf bedenken wat zij willen bijdragen aan de stad. Ik wil dat ze meedenken, meepraten en vooral meedoen. Dat lukt alleen als zij zélf met ideeën komen. Zo begeleid ik nu een groep jongeren die een nieuw 3-tegen-3 basketbalveld willen. Ze presenteren zelf hun plan aan de wethouder.

Ik zie talent op straat, in sport en kunst – ook al lijkt het soms op overlast. Jongeren die wheelies doen op het fietspad? Ik zeg: dat is talent. Maar laten we het veilig en zichtbaar maken op een echte plek, zoals het Podium. Daar organiseren we wedstrijden met jury en publiek. Zo daag ik ze uit. Mijn kracht zit in zien wat er speelt en jongeren helpen hun eigen plannen waar te maken. Dat geeft hen trots én verantwoordelijkheid.”

Dingen in gang zetten

“Samenwerking met anderen vind ik belangrijk, vooral als het gaat om jongeren bereiken via cultuur. Ik werk niet dagelijks samen met andere kunstenaars, maar ik denk wel graag mee. Samenwerkingspartners zoals het museum en de bibliotheek weten vaak niet goed hoe ze contact met jongeren kunnen maken, en dan help ik. Angelique van Lierop - cultuurconsulent bij de gemeente - speelt hierin een grote rol.

Zij verbindt mensen en zet als aanjager dingen in gang. Creativiteit ontstaat vaak in contact, ook al is dat soms informeel. Ik spar graag met anderen, denk mee over hun ideeën, geef tips. Maar mijn eigen werk is heel praktisch en gericht op jongeren zelf. Ik ben meer bezig met doen dan met netwerken. Toch geloof ik dat we elkaar nodig hebben, ieder vanuit zijn eigen kracht. Samen bereik je meer dan alleen.”

Plekken om te groeien

“Ik geloof dat iedereen talent heeft, maar soms moet je jongeren net even laten zien wat er mogelijk is. Als ik jongeren op straat zie hangen, nodig ik ze uit: ‘Kom, loop even mee.’ Dan neem ik ze mee naar mijn expositie, laat ze kunst zien, zonder meteen te zeggen dat het van mij is. Pas als ze echt onder de indruk zijn, vertel ik dat ik het gemaakt heb. “Jullie kunnen dit ook,” zeg ik dan. Zo wakker ik iets aan.

Ik daag jongeren uit om in hun kracht te komen. Soms zie ik meteen wat in iemand, bijvoorbeeld een jongen die een goede DJ zou kunnen zijn. Dan zorg ik dat er apparatuur komt, en hij verrast zichzelf. Of neem Salvador, een jonge rapper. Geen docent, maar wel een rolmodel. Als hij gewoon doet wat hij kan, inspireert hij anderen. Wat we nodig hebben, zijn plekken zoals een studio, waar talent ruimte krijgt om te groeien.”

Montmartre op de Overtoom

“Ik ben ooit in Montmartre geweest, in Parijs. Daar zag ik kunstenaars gewoon buiten werken, langs de Seine en op de heuvel. Dat inspireerde mij enorm. Sindsdien droom ik van zoiets in IJsselstein – bijvoorbeeld op de Overtoom. Een plek waar kunstenaars af en toe samenkomen, live werken maken en hun creativiteit delen met voorbijgangers. Dat trekt mensen aan, ook kinderen, en laat hen kunst van dichtbij meemaken.

Ik heb dit idee voorgesteld aan de gemeente. Het zou volgens mij mooi passen bij een project als CultiTijd.

Welzijn en cultuur zijn gescheiden werelden, terwijl ze elkaar juist kunnen versterken. Ik heb ook scholen benaderd om samen iets op te zetten, maar dat is een lange weg. Toch geloof ik dat het kan, als we de juiste mensen samenbrengen. Ik blijf zoeken naar manieren om kunst dichtbij de mensen te brengen.”